İRFAN DONAT
İklim krizinin en belirgin göstergelerinden biri kabul edilen aşırı hava olaylarının sayısı ve şiddeti her geçen gün artmaya devam ediyor.
2023 yılı, kayda geçen 1475 aşırı hava olayıyla Türkiye’de tüm zamanların en çok aşırı hava olayı görülen yılı oldu.
Bu sayı bir önceki yıl 1030, 2021’de ise 1024 olarak kayıtlara geçti.
Türkiye’de aşırı hava olaylarının sayısı son altı yıldır sürekli artıyor. Geçen yıl ise sadece sayı rekoru kırılmadı, bir yıl öncesine göre yüzde 45’i bulan artış oranıyla büyük bir sıçrama da yaşandı.
Meteoroloji Genel Müdürlüğü’nün (MGM) verilerine göre, 2023 yılında en tehlikeli ekstrem olaylar yüzde 38 ile şiddetli yağış ve sel, yüzde 23 ile fırtına, yüzde 16 ile dolu, yüzde 6 ile yıldırım düşmesi, yüzde 6 ile şiddetli kar, yüzde 5 ile heyelan ve yüzde 2 ile hortum oldu. Çığ, don, orman yangını, sis ve kum fırtınası gibi aşırı olaylar toplam olayların yüzde 1’ini veya daha azını oluşturdu.
Son veriler ışığında değerlendirmelerde bulunan Ekosfer Derneği Kampanyalar Direktörü Özgür Gürbüz, “İklim krizinin etkilerini her yıl en net bir şekilde aşırı hava olayları ile görüyoruz. 2023’e Adıyaman ve Şanlıurfa’da meydana gelen sel felaketleri, Çanakkale’de kenti tehdit eden orman yangını ve birçok bölgeyi etkileyen sıcak hava dalgaları ile kuraklıklar damgasını vurdu. Aşırı hava olayı sayısındaki ciddi yükseliş de bize iklim krizinin şiddetini artırdığını gösteriyor” diyor.
Şiddeti ve sıklığı artan aşırı hava olaylarının iklim krizine karşı hazırlık yapmamış kentlerde daha büyük sorunlara yol açtığını belirten Gürbüz, “Kentlerle ilgili planları yaparken iklim krizinin değiştirdiği meteorolojik koşulları dikkate almalı ve ona göre plan yapmalıyız. Ne iklim krizinin arkasına sığınarak altyapı eksikliklerini gizlemeye çalışmak doğru, ne de sadece altyapıyı sorumlu tutmak. Betona boğduğumuz kentleri yeniden planlamak zorundayız. Bir yandan fosil yakıtlardan vazgeçerek iklim krizini durdurmalı bir yandan da mevcut değişikliklere ayak uyduracak dirençli yerleşim yerleri inşa etmeliyiz” açıklamasını yapıyor.
MGM’nin 2023 Yılı İklim Değerlendirmesine göre, 2023 yılı Türkiye ortalama sıcaklığı 15.1°C ile 1991-2020 ortalaması olan 13.9°C’nin 1.2°C üzerinde gerçekleşti.
Türkiye ortalama sıcaklıklarında 2007 yılından bu yana (2011 yılı hariç) pozitif sıcaklık farkları mevcut.
En sıcak yıl 15.5°C ile 2010 yılı olarak kayıtlara geçerken, 2023 yılı 15.1°C ile en sıcak üçüncü yıl oldu.
Türkiye’nin 1991-2020 Kış mevsimi ortalama sıcaklığı 3.9°C iken 2022–2023 yılı Kış mevsimi ortalama sıcaklığı 5.5°C ile mevsim normallerinin 1.6°C üstünde gerçekleşti. 2023 yılı kış mevsimi son 53 yılın en sıcak dördüncü kış mevsimi olarak gerçekleşti.
Türkiye’nin 1991-2020 İlkbahar mevsimi ortalama sıcaklığı 12.4°C iken 2023 yılı ilkbahar mevsimi ortalama sıcaklığı 12.8°C ile mevsim normallerinin 0.4°C üzerinde gerçekleşti.
Türkiye’nin 1991-2020 Yaz mevsimi ortalama sıcaklığı 24.0°C iken 2023 yılı yaz mevsimi ortalama sıcaklığı 24.7°C ile mevsim normallerinin 0.7°C üzerinde gerçekleşti. 2023 yılı yaz mevsimi son 53 yılın en sıcak yedinci yaz mevsimi olarak gerçekleşti.
Türkiye’nin 1991-2020 Sonbahar mevsimi ortalama sıcaklığı 15.3°C iken 2023 yılı Sonbahar mevsimi ortalama sıcaklığı 17.4°C ile mevsim normallerinin 2.1 °C üzerinde gerçekleşti. 2023 yılı sonbahar mevsimi son 53 yılın en sıcak ikinci sonbahar mevsimi olarak gerçekleşti. 2023 yılı Kasım ayı, son 53 yılın kasım ayları içerisinde en sıcak kasım ayı olarak kayıtlara geçti.